Κιθαιρώνας

Όρος (ψηλότερη κορυφή Προφήτης Ηλίας, 1.409 μ.) στα δυτικά όρια των νομών Βοιωτίας και Αττικής. Ανήκει στο δυτικό βοιωτικό-αττικό (χαμηλού ύψους και επίμηκες) ορεινό σύστημα και αποτελεί την ανατολική-νοτιοανατολική προέκταση του Ελικώνα, με τον οποίο παρουσιάζει την ίδια γεωλογική σύσταση (ασβεστόλιθοι, φλύσχης, κοιτάσματα βωξίτη). Ο Κ. και ο Ελικώνας περικλείουν στα Ν τη λεκάνη της Κωπαΐδας. Το όρος σχηματίζει μια μικρή, λεπτή οροσειρά, μήκους 32 χλμ. και πλάτους περίπου 6 χλμ., διακόπτεται από έναν χαμηλό αυχένα και συνεχίζεται με το μικρό όρος Πάστρα (1.016 μ.), το οποίο ουσιαστικά αποτελεί το ανατολικό τμήμα του Κ. Καλύπτεται κατά μεγάλο μέρος από έλατα και πεύκα, κυρίως στο δυτικό –και ψηλότερο– τμήμα του. Οι μυθολογικές παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Κ. ονομαζόταν αρχικά Αστέριος, αλλά μετονομάστηκε, όταν ο ήρωας Κ. βρήκε τον θάνατο στο βουνό, επειδή απέκρουσε τον έρωτα της Ερινύας Τισιφόνης. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, ο Κ., αδελφός του Ελικώνα, μεταμορφώθηκε για τις εγκληματικές του πράξεις στο ομώνυμο βουνό, το οποίο αποτέλεσε κατοικία των Ερινυών. Ο Κ. είναι συνδεδεμένος με πολλές λατρείες και μύθους, καθώς εκεί λατρευόταν ο Διόνυσος. Στα δάση του περιπλανιόνταν οι γυναίκες της Βοιωτίας κατά τις οργιαστικές τελετές που τελούνταν κάθε τρία χρόνια προς τιμήν του θεού. Ο Κ. αποτελούσε επίσης τόπο λατρείας του Δία, της Ήρας και των Νυμφών· το ιερό σπήλαιο των τελευταίων, το Σφραγίδιον, βρισκόταν στις βόρειες υπώρειες του όρους, όπου λειτουργούσε και μαντείο. Η μυθολογία τοποθετεί στον Κ. τον θάνατο του Πενθέα και του Ακταίονα, όπως και το τραγικό τέλος των παιδιών της Νιόβης. Ο Κιθαιρώνας, στα όρια των νομών Αττικής και Βοιωτίας, συνδέεται με πολλές αρχαίες ελληνικές λατρείες και μύθους.